Amerikan seçimleri, küresel ekonomiyi etkileyen önemli olaylardan biridir. Özellikle başkanlık seçimleri, piyasalar üzerinde büyük dalgalanmalara yol açar ve bu süreçte altın, yatırımcılar için güvenli liman olarak öne çıkar. Bu makalede, Amerikan seçimlerinin ardından altın fiyatlarının nasıl etkilendiğini inceleyecek, tarihsel verilerden yola çıkarak gelecekteki beklentileri değerlendireceğiz.
Amerikan Seçimlerinin Ekonomik Dinamiklere Etkisi
Amerikan başkanlık seçimleri, ekonomik politikalar açısından kritik önem taşır. Yeni hükümetin uygulayacağı politikalar, hem ABD ekonomisi hem de küresel piyasalarda önemli değişimlere yol açabilir. Özellikle vergi reformları, teşvik paketleri ve para politikası gibi unsurlar, piyasalar tarafından yakından takip edilir. Seçim öncesi ve sonrası dönemlerde piyasalarda artan belirsizlik ise yatırımcıları güvenli liman olan altına yöneltir.
a) Seçimlerin Ekonomik Politikalar Üzerindeki Doğrudan Etkisi
Seçimler, ekonomik politikalarda köklü değişimlere neden olabilir. Demokrat ya da Cumhuriyetçi bir başkanın seçilmesi, ekonomide farklı yönelimlere yol açar. Demokratlar genellikle kamu harcamalarını artırmaya yönelik politikalar izlerken, Cumhuriyetçiler daha çok vergi indirimlerine ve serbest piyasa ekonomisine odaklanır. Bu değişiklikler, altın fiyatlarının seyrini de etkiler. Çünkü piyasalar, belirsizlik dönemlerinde genellikle altın gibi güvenli limanlara yönelir.
b) Piyasalarda Belirsizliğin Altın Talebini Artırması
Amerikan seçimleri sırasında yaşanan siyasi belirsizlik, küresel piyasalarda volatilitenin artmasına neden olur. Yatırımcılar, seçim sonuçlarının ekonomi üzerinde nasıl bir etki yapacağını kestiremediklerinde riskten kaçınarak altına yönelirler. Özellikle 2008 finansal krizi sonrası dönemlerde, Amerikan seçimlerinin ardından altın fiyatlarında ciddi artışlar gözlemlenmiştir.
Amerikan Seçimleri Sonrası Altın Fiyatlarına Etki Eden Faktörler
Seçim sonrası altın fiyatlarını etkileyen pek çok faktör bulunmaktadır. Bu faktörler hem kısa hem de uzun vadede altın fiyatları üzerinde önemli dalgalanmalara neden olabilir.
a) Seçim Belirsizliği ve Riskten Kaçış Talebi
Seçim sonuçlarının kesinleşmesiyle birlikte, yatırımcıların belirsizlikten kaçma eğilimi azalabilir. Ancak bazı durumlarda, seçim sonuçlarına bağlı olarak belirsizlik devam eder. Örneğin, seçim sonuçlarının uzun süre tartışmalı olması, yatırımcıların altına yönelmesini artırabilir. 2020 yılında ABD seçimlerinde yaşanan uzun tartışmalar, altın fiyatlarının seçim sonrası yükselmesine yol açmıştır.
b) Para Politikalarındaki Olası Değişikliklerin Rolü
Seçim sonuçlarına göre, yeni hükümetin para politikaları altın fiyatları üzerinde doğrudan etki yapabilir. Özellikle faiz oranlarının artırılması veya düşürülmesi, altının cazibesini doğrudan etkiler. Faizlerin düşük tutulması, altının cazibesini artırır çünkü yatırımcılar düşük getirili varlıklar yerine altını tercih ederler.
Tarihsel Verilerle Amerikan Seçimleri ve Altın Fiyatlarının İlişkisi
Tarihsel verilere bakıldığında, Amerikan başkanlık seçimlerinin altın fiyatları üzerinde önemli etkileri olduğu görülmektedir. Özellikle 2000’li yılların başından itibaren seçim dönemlerinde altın fiyatlarında belirgin bir artış yaşanmıştır.
a) Geçmiş Seçimler ve Altın Fiyatlarındaki Dalgalanmalar
Örneğin, 2008 yılında Barack Obama’nın başkan seçilmesiyle birlikte altın fiyatları hızla yükselmiştir. Bu yükselişin arkasında, global ekonomik krizin getirdiği belirsizlik ve ABD’nin uyguladığı genişlemeci para politikaları yer alıyordu. Aynı şekilde, 2016 seçimlerinde Donald Trump’ın başkan seçilmesiyle birlikte altın fiyatlarında dalgalanmalar yaşanmış ve Trump’ın politikaları piyasalar tarafından yakından takip edilmiştir.
b) Trump, Obama ve Biden Dönemlerinde Altın Fiyatları
Obama döneminde özellikle 2011 yılında altın fiyatları 1.900 dolar seviyesini aşarak rekor kırmıştır. Trump’ın başkanlığı döneminde ise ticaret savaşları ve jeopolitik riskler, altın fiyatlarını zaman zaman yükseltmiştir. Joe Biden’ın seçilmesi sonrası ise pandemi ile mücadele sürecinde uygulanan genişlemeci para politikaları, altının 2020’de zirve yapmasına neden olmuştur.
Seçim Sonuçlarına Göre Piyasa Beklentileri
Piyasalar, seçim sonuçlarına göre pozisyon almaktadır. Demokrat ve Cumhuriyetçi başkanlar arasında ekonomi politikalarında önemli farklar bulunur ve bu durum altın fiyatlarını doğrudan etkiler.
a) Demokrat ve Cumhuriyetçi İktidarların Altın Fiyatlarına Etkisi
Demokratlar genellikle kamu harcamalarını artıran politikalar izlerken, Cumhuriyetçiler daha piyasa dostu ve vergi indirimlerine dayalı politikalar uygularlar. Kamu harcamalarının artması ve enflasyonist baskıların yükselmesi, genellikle altın fiyatlarını yukarı yönlü hareket ettirir. Bu nedenle Demokrat başkanların seçilmesi durumunda altın fiyatlarının yükselme eğiliminde olduğu gözlemlenebilir.
b) Piyasalarda Güvenin Altın Talebine Olan Etkisi
Piyasalar güven duydukları bir başkan seçildiğinde riskli varlıklara yönelirken, güven azaldığında güvenli liman olarak görülen altına yönelirler. Örneğin, 2020 seçimlerinde Joe Biden’ın seçilmesi sonrası piyasalarda risk iştahı artmış ancak pandemi belirsizliği nedeniyle altın fiyatlarında dalgalanma devam etmiştir.
Amerikan Seçimleri Sonrası Altın Fiyatlarının Kısa Vadeli Hareketleri
Seçim sonuçları açıklanır açıklanmaz, özellikle seçim gecesi ve hemen sonrasındaki birkaç gün, piyasalarda büyük dalgalanmalar yaşanır. Altın fiyatları, belirsizlik dönemlerinde hızla yükselişe geçebilir veya piyasaların sakinleşmesiyle geri çekilmeler görülebilir.
a) Seçim Gecesi ve Hemen Sonraki Günlerde Yaşanan Dalgalanmalar
Seçim gecesi, küresel piyasalarda artan belirsizlik nedeniyle altın fiyatları genellikle volatil bir seyir izler. Özellikle sonuçların tahmin edilenin dışında geliştiği veya uzun süren bir belirsizlik dönemi yaşandığı durumlarda, altın fiyatları hızlı yükselişler kaydedebilir. Örneğin, 2016 ABD seçimlerinde Donald Trump’ın zaferi, piyasalar için sürpriz bir sonuç olmuş ve altın fiyatları seçim sonuçlarının ardından kısa süreli bir yükseliş trendi göstermiştir.
b) FOMC Kararlarının Altın Üzerindeki Rolü
Amerikan Merkez Bankası’nın (FED) seçim sonrası yapacağı faiz kararları, altın fiyatları üzerinde doğrudan etkili olabilir. Seçim sonrasında oluşan ekonomik atmosfer, FED’in faiz politikalarını şekillendirir. Faiz oranları düştüğünde, yatırımcılar daha düşük getiri sağlayan tahvillerden kaçarak altına yönelirler. Bu da seçim sonrası dönemde altın fiyatlarının desteklenmesine yol açabilir. Faizlerin düşük tutulduğu dönemler, altın yatırımını cazip kılan ana faktörlerden biridir.
Amerikan Seçimlerinin Altın Fiyatları Üzerindeki Uzun Vadeli Etkileri
Kısa vadeli hareketliliğin ardından, seçim sonuçları altın fiyatları üzerinde uzun vadeli etkiler bırakabilir. Bu etkiler genellikle yeni başkanın politikalarının netleşmesi ve uygulanmaya başlamasıyla ortaya çıkar.
a) Seçimlerden Sonra Orta ve Uzun Vadeli Altın Fiyatları Eğilimleri
Seçim sonuçları ile birlikte piyasalarda başlayan ekonomik politika değişiklikleri, altın fiyatlarını uzun vadede de etkileyebilir. Eğer yeni yönetim genişlemeci para politikaları uygularsa, enflasyon beklentileri yükselir ve bu da altının güvenli liman olarak talep edilmesine neden olabilir. Örneğin, 2020 seçimlerinden sonra Joe Biden’ın geniş çaplı teşvik paketlerini açıklaması, altın fiyatlarında uzun vadeli bir yukarı yönlü baskı yaratmıştır.
b) Vergi ve Teşvik Politikalarının Altın Üzerindeki Etkisi
Yeni yönetimin uygulamaya koyacağı vergi ve teşvik politikaları da altın fiyatları üzerinde etkili olabilir. Örneğin, Demokratlar tarafından benimsenen daha yüksek kamu harcamaları ve altyapı yatırımları gibi politikalar, genellikle doların değer kaybetmesine yol açarak altının cazibesini artırabilir. Bu durum, altının yatırımcılar için uzun vadeli bir koruma aracı olarak kullanılmasına yol açar.
Altın Yatırımcılarının Amerikan Seçimleri Sonrasında Nasıl Hareket Etmesi Gerekir?
Seçimler sonrası altın yatırımcılarının nasıl bir strateji izlemesi gerektiği, piyasanın dinamiklerine ve seçimin sonuçlarına göre şekillenebilir. Seçim dönemlerinde yaşanan volatilite, yatırımcılar için fırsatlar ve riskler barındırır.
a) Seçim Sonrası Stratejiler: Altın Yatırımı Yapmak Mantıklı mı?
Seçim sonrası belirsizliğin devam etmesi durumunda altın fiyatları genellikle artmaya devam eder. Bu dönemde altına yatırım yapmak, yatırımcılar için güvenli bir liman stratejisi olabilir. Ancak piyasalar daha stabil bir yapıya büründüğünde, altın fiyatlarında düzeltmeler de yaşanabilir. Bu nedenle yatırımcıların kısa vadeli alım satım stratejilerinin yanı sıra uzun vadeli altın yatırımlarını da göz önünde bulundurmaları gerekir.
b) Altın Vadeli İşlemleri ile Güvenli Liman Stratejisi
Altın vadeli işlemleri, yatırımcılara seçim sonrası dönemde altın fiyatlarındaki dalgalanmalardan faydalanma imkânı sunar. Özellikle belirsizlik dönemlerinde vadeli işlemlerle altın fiyatlarındaki olası artışlardan kar elde etmek mümkündür. Ancak bu tür işlemler yüksek risk barındırdığı için dikkatli bir strateji izlenmelidir. Altın fiyatlarının tahmin edilmesi zor olduğundan, yatırımcıların piyasa analizlerine dayalı adımlar atmaları önemlidir.
Amerikan Dolarının Seçim Sonrası Hareketliliği ve Altın
Altın fiyatlarının en önemli belirleyicilerinden biri Amerikan dolarının gücüdür. Amerikan seçimleri sonrasında doların zayıflaması veya güçlenmesi, altın fiyatlarına doğrudan etki eder.
a) Doların Güçlenmesi veya Zayıflaması ve Altın İlişkisi
Genellikle dolar zayıfladığında altın fiyatları yükselir. Bunun nedeni, doların değer kaybetmesiyle yatırımcıların güvenli liman olarak altına yönelmeleridir. Amerikan seçimlerinin ardından doların değer kaybetmesi, özellikle enflasyonist beklentilerin yükselmesi durumunda altına olan talebi artırabilir. Tersine, doların güçlenmesi altın fiyatlarını baskılayabilir.
b) Döviz Kurları ve Enflasyon Beklentilerinin Altına Etkisi
Seçim sonuçlarının ardından oluşan enflasyon beklentileri, altın fiyatları üzerinde önemli bir rol oynar. Eğer seçim sonrası dönemde genişlemeci bir para politikası izleneceği beklentisi oluşursa, enflasyon yükselir ve bu durum altına olan talebi artırır. Yüksek enflasyon dönemlerinde altın, yatırımcılar için bir koruma aracı olarak görülür ve fiyatları yukarı yönlü hareket eder.
Amerikan Seçimlerinin Küresel Altın Fiyatları Üzerindeki Etkileri
Amerikan seçimleri yalnızca ABD ekonomisini değil, küresel piyasalarda da önemli dalgalanmalara yol açar. Altın, uluslararası bir yatırım aracı olduğu için Amerikan seçimlerinin sonuçları tüm dünyada altın fiyatlarına etki eder.
a) Seçim Sonuçlarının Küresel Piyasalarda Yansımaları
Amerikan seçimleri sonrasında doların küresel piyasalardaki hareketleri, altın fiyatlarını da etkiler. Özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki yatırımcılar, doların zayıflaması durumunda altına yönelirler. Bunun yanında, Amerikan seçimlerinin sonuçları dünya genelindeki jeopolitik riskler üzerinde de etki yaratır. Jeopolitik risklerin artması, altına olan talebi global çapta artırabilir.
b) ABD ile Çin Arasındaki Ticaret Anlaşmazlıklarının Etkisi
ABD’nin küresel ticaret politikaları, özellikle Çin ile olan ilişkileri, altın fiyatları üzerinde dolaylı olarak etkilidir. Amerikan seçim sonuçlarına göre ABD’nin Çin ile olan ticaret politikalarının değişmesi, küresel piyasalarda belirsizlik yaratabilir. Ticaret savaşlarının yeniden alevlenmesi, yatırımcıların güvenli liman olarak altına yönelmelerine yol açabilir.
Altın ve Diğer Değerli Metaller: Amerikan Seçimleri Sonrası Karşılaştırmalı Analiz
Altın, seçim sonrası süreçlerde en çok talep gören değerli metal olsa da diğer metallerin de fiyatlarında hareketlilik gözlemlenebilir. Özellikle gümüş ve platin gibi metallerin altınla ilişkili fiyat dalgalanmaları dikkate değerdir.
a) Gümüş ve Platin Gibi Metallerin Seçim Sonrası Performansı
Gümüş, altın gibi güvenli liman olarak görülse de, endüstriyel kullanımı nedeniyle farklı dinamiklerle de hareket edebilir. Seçim sonrası büyüme odaklı politikalar, gümüş gibi endüstriyel metallerin talebini artırabilir. Platin ise otomotiv sektöründeki kullanımı nedeniyle farklı bir fiyat hareketliliği sergileyebilir. Ancak jeopolitik ve ekonomik belirsizliklerin artması durumunda bu metaller de altın gibi güvenli liman statüsüne bürünebilir.
b) Altın Fiyatlarının Metaller Arasında Farklılaşması
Altın fiyatları genellikle diğer değerli metallerden farklı bir yol izler çünkü altın, esas olarak bir yatırım aracı olarak kabul edilir. Gümüş ve platin gibi metaller ise hem yatırım hem de endüstriyel kullanım alanlarına sahiptir. Seçimler sonrası ekonomik büyüme beklentilerinin artması durumunda, altın fiyatlarında bir düzeltme yaşanabilirken, endüstriyel metallerde artış görülebilir.
Amerikan Seçimlerinden Sonra Merkez Bankalarının Altın Rezerv Stratejileri
Merkez bankalarının altın rezerv politikaları, seçim sonrası dönemde özellikle dikkat edilmesi gereken bir konudur. Amerikan seçimlerinin sonuçları, FED ve diğer merkez bankalarının altın politikalarını etkileyebilir.
a) FED’in Rolü ve Diğer Merkez Bankalarının Altın Politikaları
Amerikan Merkez Bankası’nın faiz politikaları, altın rezerv stratejileri açısından kritik öneme sahiptir. Faiz oranlarının düşük tutulması durumunda merkez bankaları rezervlerini artırma yoluna gidebilirler. Ayrıca diğer ülkelerin merkez bankaları da doların zayıflaması durumunda altına yönelirler. Amerikan seçim sonuçları, küresel merkez bankalarının altın talebini doğrudan etkileyebilir.
b) Merkez Bankalarının Altın Talebi ve Rezerv Artırımı Kararları
Seçimler sonrası artan belirsizlikler, merkez bankalarının altın rezervlerini artırma yönünde kararlar almalarına yol açabilir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerin merkez bankaları, rezervlerini güçlendirmek için altına yönelmeye devam edebilir. Bu durum, altın fiyatları üzerinde yukarı yönlü bir baskı yaratabilir.
Jeopolitik Gelişmeler ve Amerikan Seçimlerinin Altın Üzerindeki Rolü
Amerikan seçimlerinin ardından, ABD’nin küresel politikaları ve jeopolitik riskler, altın fiyatlarını etkileyen önemli unsurlardan biridir.
a) Amerika’nın Küresel Politikalardaki Rolü ve Jeopolitik Riskler
Amerika’nın yeni yönetiminin dış politika yaklaşımları, jeopolitik riskleri artırabilir ya da azaltabilir. Özellikle Orta Doğu, Asya-Pasifik ve Avrupa ile olan ilişkilerdeki değişiklikler, altın fiyatlarına doğrudan etki eder. Jeopolitik risklerin artması, altına olan talebin güvenli liman statüsünden dolayı yükselmesine yol açar.
b) İran, Çin ve Rusya İlişkileri: Altın Piyasasına Yansımalar
Amerika’nın İran, Çin ve Rusya gibi ülkelerle olan ilişkilerinde yaşanacak gerginlikler, küresel belirsizlikleri artırarak altın fiyatlarını yukarı yönlü etkileyebilir. Özellikle İran ile nükleer anlaşmazlıklar veya Çin ile ticaret savaşlarının yeniden canlanması, altın fiyatlarında ani yükselişlere yol açabilir.
Amerikan Seçimleri ve Altın Üreticileri Üzerindeki Etkiler
Altın madenciliği ve üretim yapan şirketler, Amerikan seçimleri sonrası uygulanan politikalar nedeniyle önemli etkilerle karşı karşıya kalabilir.
a) Maden Şirketlerinin Seçim Sonrası Beklentileri
Seçimler sonrası yeni hükümetin çevre düzenlemeleri ve madencilik politikaları, altın üreticilerini doğrudan etkileyebilir. Demokratlar tarafından daha sıkı çevre düzenlemeleri uygulandığında, altın madenciliği maliyetleri artabilir. Bu durum, üretimin azalmasına ve altın arzında kısıtlamalara yol açabilir, böylece fiyatların yükselmesine neden olabilir.
b) ABD’de Altın Üretimi ve Regülasyonlardaki Değişiklikler
Amerikan seçimleri sonrası madencilik sektörüne getirilecek yeni düzenlemeler, altın üretimi üzerinde doğrudan etkili olabilir. Çevresel regülasyonlar, iş gücü maliyetleri ve vergi politikaları gibi unsurlar, maden şirketlerinin karlılığı üzerinde baskı oluşturabilir. Bu da arz tarafında sorunlara yol açarak altın fiyatlarının yükselmesine neden olabilir.
Altın Fiyatları İçin Uzman Tahminleri: Amerikan Seçimleri ve Sonrası
Amerikan seçimleri sonrası altın fiyatları konusunda yapılan tahminler, seçim sonuçlarına ve yeni hükümetin politikalarına göre şekillenir. Uzmanların tahminleri, piyasanın genel görünümü hakkında önemli ipuçları verebilir.
a) Ekonomist ve Analistlerden Seçim Sonrası Altın Fiyatları Tahminleri
Seçim sonrası dönemde, birçok ekonomist ve analist altın fiyatları konusunda farklı görüşler sunar. Kimi analistler, genişlemeci para politikalarının devam etmesi durumunda altın fiyatlarının yükselmesini beklerken, bazıları ekonomik büyümenin hızlanması durumunda altına olan talebin azalacağını öngörmektedir. Yine de genel kanı, Amerikan seçimlerinin belirsizlik yaratma potansiyeli nedeniyle altının güçlü kalmaya devam edeceği yönündedir.
b) 2024 ve Sonrası İçin Beklentiler ve Öngörüler
2024 seçimleri ve sonrasında altın fiyatları konusunda birçok uzman, jeopolitik risklerin artmaya devam edeceğini ve enflasyonist baskıların devam edeceğini öngörmektedir. Özellikle Çin ve ABD arasındaki ekonomik gerilimlerin sürmesi, altına olan talebin devam edeceği yönünde beklentilere yol açmaktadır. Aynı zamanda küresel merkez bankalarının altın rezervlerini artırma eğilimleri de fiyatları destekleyebilir.
Sonuç: Amerikan Seçimleri ve Altın Yatırım Stratejileri
Amerikan seçimleri sonrası altın fiyatları, hem kısa hem de uzun vadeli dalgalanmalara sahne olabilir. Seçimlerin yarattığı belirsizlikler, yatırımcıların güvenli liman olarak altına yönelmesine yol açar. Altın yatırımcıları, bu dönemde seçim sonuçlarını ve yeni hükümetin politikalarını yakından takip etmeli ve stratejilerini buna göre şekillendirmelidir.
a) Altın Fiyatlarında Geleceğe Yönelik Beklentiler
Amerikan seçimlerinin ardından, altın fiyatlarının yukarı yönlü hareketini sürdüreceği tahmin edilmektedir. Özellikle enflasyon beklentilerinin artması, jeopolitik risklerin sürmesi ve merkez bankalarının altın talebinin devam etmesi, altın fiyatlarını destekleyecek temel unsurlar olarak öne çıkmaktadır.
b) Uzun Vadeli Yatırımcılar İçin Tavsiyeler
Uzun vadeli yatırımcılar için, altının güvenli liman statüsü göz önünde bulundurularak portföylerde altın bulundurulması faydalı olabilir. Ancak piyasa koşullarına bağlı olarak kısa vadeli düzeltmeler yaşanabileceği için, altın yatırımlarının dengeli bir şekilde yapılması önerilir. Amerikan seçimleri sonrası dönemde altın, küresel piyasalardaki belirsizliklerden korunma aracı olmaya devam edecektir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Amerikan seçimleri altın fiyatlarını nasıl etkiler?
Amerikan seçimleri, ekonomik politikalar üzerindeki belirsizlik ve piyasa beklentileri nedeniyle altın fiyatlarını doğrudan etkiler. Özellikle seçim sonuçları sonrası belirsizlik dönemlerinde yatırımcılar güvenli liman olarak altına yönelirler.
Hangi seçim dönemlerinde altın fiyatları daha fazla yükselir?
Tarihsel olarak, ekonomik belirsizliğin yüksek olduğu seçim dönemlerinde altın fiyatları daha fazla yükselmiştir. Örneğin, 2008 kriz dönemindeki seçimlerde ve 2020 pandemi sürecindeki seçimlerde altın fiyatları ciddi artışlar göstermiştir.
Seçim sonuçlarına göre altın yatırımı yapmak mantıklı mı?
Seçim sonuçlarına göre altına yatırım yapmak, özellikle belirsizliklerin devam ettiği dönemlerde mantıklı olabilir. Ancak seçim sonuçlarının ardından piyasalar stabil hale geldiğinde, altın fiyatlarında düzeltmeler yaşanabilir.
Amerikan seçimlerinin ardından altın fiyatları ne kadar süre yükselir?
Seçim sonrası altın fiyatlarındaki yükseliş, genellikle kısa vadede başlar ve belirsizliğin devam ettiği süre boyunca sürer. Ancak uzun vadeli politikaların netleşmesiyle altın fiyatları dengelenebilir.
Amerikan dolarının seçim sonrası zayıflaması altın fiyatlarını nasıl etkiler?
Doların zayıflaması, genellikle altın fiyatlarının yükselmesine neden olur. Çünkü yatırımcılar, doların değer kaybetmesi durumunda altına yönelerek portföylerini güvence altına almaya çalışırlar.
Altın dışında hangi değerli metaller seçimlerden etkilenir?
Altın dışında gümüş ve platin gibi metaller de seçimlerden etkilenir. Özellikle gümüş, hem yatırım aracı hem de endüstriyel kullanım alanı nedeniyle altına benzer hareketler gösterebilir.
